Hormoonverstorende stoffen: welk effect op mijn lichaam?

Hormoonverstorende stoffen zijn chemische stoffen die van buitenaf komen en in ons lichaam de normale werking van hormonen kunnen verstoren. Dit kan op verschillende manieren:

• ze bootsen hormonen na en binden aan de hormoonreceptor, waardoor het lichaam verkeerde boodschappen ontvangt of de werking van de hormonen blokkeert;
• ze verhinderen dat de hormonen zich doorheen de bloedbaan bewegen en verstoren daardoor de hormoonconcentratie in het bloed;
• ze verstoren de aanmaak- en afbraakprocessen van hormonen.

We worden dagelijks blootgesteld aan hormoonverstorende stoffen. Ze zitten in veel producten, zoals schoonmaakmiddelen, verzorgingsproducten, textiel, plastic en pesticiden. Ze dringen ons lichaam binnen via de ademhaling, de huid of via voeding.​

• Hormonen zijn chemische stoffen die van nature in het lichaam aanwezig zijn. Ze worden aangemaakt door klieren, zoals de schildklier, de klieren in de hersenen (de hypofyse, de pijnappelklier), de voortplantingsorganen (de eierstokken, de teelballen), de nieren en de alvleesklier.
• Hormonen bewegen zich vrij doorheen het lichaam via de bloedbaan. Ze binden ter hoogte van de weefsels (elk hormoon past als een sleutel op een bepaalde receptor) en geven zo belangrijke signalen aan de weefsels. Ze spelen een belangrijke rol in elke levensfase (groei, ontwikkeling, …) en hebben een belangrijke invloed op het afweersysteem, het metabolisme en het humeur.

Een blootstelling aan hormoonverstorende stoffen leidt meestal niet direct tot gezondheidseffecten. Toch let je er best mee op. Er is namelijk een sterk vermoeden dat deze stoffen bijdragen aan een aantal gezondheidsproblemen, zoals vruchtbaarheidsproblemen, overgewicht, diabetes, vroegtijdige borstontwikkeling bij meisjes en stoornissen in de hersenontwikkeling.

• Vooral kinderen, pubers, foetussen (en dus zwangere vrouwen) zijn gevoelig voor de effecten van hormoonverstoorders doordat hun weefsels nog in ontwikkeling zijn. Een blootstelling aan hormoonverstorende stoffen zou hierdoor een levenslang effect kunnen hebben.
• Bij volwassenen zouden de effecten over het algemeen verdwijnen wanneer de blootstelling aan de hormoonverstorende stof afneemt of stopt.

Er zijn al ongeveer 800 hormoonverstorende stoffen gekend. Maar er ontbreekt nog heel wat kennis over hun precieze effecten en over de mate waarin we eraan worden blootgesteld. 

Het is erg waarschijnlijk dat nog heel veel hormoonverstorende stoffen niet gedefinieerd zijn. Dit maakt het voor de overheden bijzonder moeilijk om gepaste maatregelen te treffen.

Het is helaas niet mogelijk om te bepalen in welke concentratie hormoonverstorende stoffen veilig zijn en vanaf welke hoeveelheid ze schadelijk zijn. 

• Ook een lage dosis zou schadelijke gezondheidseffecten kunnen veroorzaken. Dit hangt onder meer af van de gevoeligheid van de persoon zelf, de levensfase, de concentratie en de duur van de blootstelling. 
• ​Ze komen vaak voor in combinatie met andere stoffen, die hun schadelijke effecten kunnen versterken of net verzwakken.

Probeer hormoonverstoorders zoveel mogelijk te vermijden en zo gezond mogelijk te leven. Volg deze tips om je blootstelling aan hormoonverstorende stoffen te verminderen.